แพทย์แผนจีนกล่าวว่า “ตับเป็นธาตุไม้ ไม้ชอบการดูแล” ตับก็เช่นเดียวกับต้นไม้ ต้นไม้ชอบขึ้นอย่างอิสระในที่โล่งกว้าง ดังนั้นการดูแลตับจึงเน้นที่การทำจิตใจให้สดใสร่าเริง

                แพทย์แผนจีนถือว่าอารมณ์สะท้อนการทำงานของร่างกาย แสดงให้เห็นถึงการทำงานของอวัยวะต่างๆ ตับมีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนระบบต่างๆของร่างกาย มีบทบาทในการปรับการทำงานของอวัยวะทั้งหมด นอกจากสภาพจิตใจและอารมณ์จะได้รับการควบคุมจากสมองแล้วยังเกี่ยวข้องกับตับด้วย  หากผู้ป่วยโรคตับมีอารมณ์ขุ่นมัว ตับจะไม่ระบาย ลมภายในตับคั่งค้าง (ลมในตับแน่น) เป็นการทำร้ายตับทางอ้อม ก่อให้เกิดอาการนอนไม่หลับ กระสับกระส่าย เป็นต้น

แพทย์แผนจีนและแพทย์แผนปัจจุบันต่างเน้นการทำจิตใจให้ร่าเริง

                แพทย์แผนจีนและแพทย์แผนปัจจุบันต่างเน้นการทำจิตใจให้ร่าเริงของคนที่เป็นโรคตับอักเสบ  การแพทย์สมัยใหม่พบว่า สมองของคนมีบทบาทในการควบคุมการทำงานของอวัยวะภายใน สภาพจิตใจส่งผลต่อการทำงานของสมอง หากปล่อยให้อารมณ์เสียจะทำให้การทำงานของสมองขาดระเบียบ การทำงานของอวันวะภายในสับสน ส่งผลให้เวียนหัว นอนไม่หลับ เบื่ออาหาร หากรุนแรงถึงขั้นอาจทำให้โรคตับกำเริบ ซึ่งสอดคล้องกับหลักทางการแพทย์แผนจีนที่ว่า จิตใจควบคุมการทำงานของร่างกาย

                ความวิตกกังวลต่อโรคอาจทำให้กินไม่ได้นอนไม่หลับ ท้อแท้ ภูมิคุ้มกันลดลง ตับจึงฟื้นฟูช้า นานเข้าจะยิ่งสะสมและอาการทรุดลงเรื่อยๆ  นานเข้าจะยิ่งสะสมและอาการทรุดหนักลงเรื่อยๆ จากการวิจัยพบว่า ผู้ที่มีจิตใจร่าเริงเซลล์ภูมิคุ้มกันของร่างกายจะทำงานได้ดี ต้านทานเชื้อโรคได้ดี ดังนั้นผู้ป่วยโรคตับอักเสบจึงควรต่อสู้กับอาการเจ็บป่วยด้วยจิตใจที่ร่าเริงแจ่มใส

ความโกรธเพิ่มภาระต่อตับ

                แพทย์แผนจีนถือว่าชี่ (ลม) ควบคุมโรคภัยไข้เจ็บ ถือว่าตับเป็นธาตุไม้ ไม่ชอบการบีบคั้นกดดัน ต้องมีการไหลเวียนสะดวก หากมีปัญหาเจ็บป่วยหรืออารมณ์ไม่ดี ได้รับการกระทบกระเทือนจาก”อารมณ์ทั้งเจ็ด” คือ โกรธ ดีใจ คิดมาก กังวล โศกเศร้า กลัว ตกใจ เหล่านี้ล้วนทำให้ชี่ในตับไหลเวียนไม่สะดวก ทำให้ร่างกายเกิดอาการไม่สบายต่างๆ

                จากการวิจัยทางการแพทย์แผนปัจจุบันได้พิสูจน์แล้วว่า เมื่อคนมีอารมณ์โกรธจะส่งผลให้ความดันโลหิตสูง น้ำตาลในเลือดสูง ระบบประสาทซิมพาเธติกถูกกระตุ้น หลอดเลือดแดงโคโรนารี่ที่เลี้ยงหัวใจหดเกร็ง กระเพาะอาหารและลำไส้หดเกร็ง ส่งผลให้เลือดไหลเข้าสู่ตับเพิ่มขึ้น ทำให้ฮอร์โมนหลั่งมากขึ้น และเพิ่มกระบวนการทำงานของตับ ปัจจัยเหล่านี้ล้วนเพิ่มภาระให้แก่ตับ

การฝึกนิสัยให้ใจเย็นเป็นวิธีดูแลสุขภาพตับที่สำคัญ

                มีคำกล่าวในทางการแพทย์แผนจีนว่า “ความโกรธทำลายตับ ความเศร้าทำลายตับ” แสดงให้เห็นว่าอารมณ์ที่แปรปรวนส่งผลต่อตับได้มาก ผู้ที่เข้มงวดตัวเอง ยึดติดกับความสมบูรณ์แบบ มักมีปัญหาความเครียด ความโกรธในจิตใจ แพทย์แผนจีนถือว่าเป็นผู้ที่เกิดธาตุไฟในตับได้ง่าย ทำให้ตับร้อนหรือแน่น ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการเจ็บป่วยของตับได้   ดังนั้นผู้ป่วยโรคตับจึงควรฝึกนิสัยให้เป็นคนใจกว้าง ใจเย็น หากมีปัญหาที่แก้ไขยาก ก็ต้องลองปรับอารมณ์ความรู้สึก มองโลกในแง่ดี หากยังไม่แก้นิสัยโกรธง่ายก็อาจจะทำให้อาการเจ็บป่วยของตับรุนแรงขึ้น นี่จึงเป็นเรื่องที่ควรใส่ใจอย่างจริงจัง

เรียบเรียงข้อมูลจาก  “100 วิธี รู้ทันโรคตับ” โดย น.พ.หวังเจียฉี,พ.ญ.เฉียวเซิ่งหลิง และนักโภชนาการหยางเหม่ยหยิง

                                   แปลโดย เรืองชัย รักศรีอักษร ,สำนักพิมพ์ INSPIRE ในเครือนานมีบุ๊คส์