นอนกรนเป็นอาการที่พบบ่อยมากและเกิดขึ้นได้ทุกเพศ ทุกวัย  ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้สูงอายุ  แท้จริงแล้ว เสียงกรนเป็นอาการที่บ่งบอกว่า   กำลังมีการตีบแคบของทางเดินหายใจส่วนต้น ซึ่งอาจเป็นตั้งแต่ จมูก ช่องลำคอโคนลิ้น หรือ บางส่วนของกล่องเสียง ซึ่งเกิดการหย่อนตัวลงเกิดขึ้นในขณะนอนหลับจนทำให้เมื่อลมหายใจ ผ่านเนื้อเยื่อดังกล่าว เกิดการสั่นสะเทือนและมีเสียงดังขึ้น  อาการตีบแคบของทางเดินหายใจส่วนต้นนี้อาจเป็นเพียงบางส่วนหรือบางครั้งรุนแรงจนอุดกั้นลมหายใจทั้งหมด ทำให้ไม่สามารถหายใจเข้าออกได้เป็นระยะๆ  ซึ่งเราเรียกลักษณะดังกล่าวว่า   ภาวะหยุดหายใจขณะหลับชนิดอุดกั้น (Obstructive Sleep Apnea,OSA)  หรือที่นิยมเรียกง่าย ๆ ในปัจจุบันว่า  ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ หรือ Sleep apnea เริ่มจากการตีบแคบของทางเดินหายใจส่วนบนทำให้เราต้องหายใจเข้ามากขึ้นเพื่อเอาชนะทางเดินหายใจที่ตีบแคบบางครั้งอาจตีบลงจนอุดกั้นทางเดินหายใจของเราอย่างสมบูรณ์ ในจังหวะนี้จะพบว่าไม่มีอากาศสามารถไหลผ่านเข้าสู่ปอดได้เลยถ้ามีการหยุดหายใจหลายๆครั้งในขณะนอนหลับจะส่งผลให้ระดับความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือด (Oxygensaturation, SpO2) ลดน้อยลงซึ่งสมองก็จะได้รับออกซิเจนน้อยลงไปด้วยเมื่อสมองขาดออกซิเจนก็จะต้องคอยปลุกให้ผู้ป่วยตื่นเพื่อเริ่มหายใจใหม่และเมื่อสมองได้รับออกซิเจนเพียงพอแล้ว ผู้ป่วยจึงจะสามารถหลับลึกได้อีกครั้งแต่ต่อมาการหายใจก็จะเริ่มขัดขึ้นอีก สมองก็ต้องปลุกตัวเองให้ตื่นขึ้นใหม่วนเวียนเช่นนี้ตลอดคืน เป็นผลให้ผู้ป่วยนอนหลับได้ไม่เต็มอิ่มตื่นมาอาจมีอาการง่วงมาก ปวดศรีษะ รู้สึกเหมือนไม่ได้นอนทั้งๆที่นอนหลับเป็นเวลาหลายชั่วโมงแล้ว

                ใครบ้างที่มีโอกาสเป็น

พบอุบัติการณ์การเกิดภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ ประมาณ 25% ในผู้ชายและ 10 % ในผู้หญิงโดยสามารถพบผู้ป่วยได้ในทุกกลุ่มอายุ และอุบัติการณ์จะเพิ่มขึ้นตามอายุที่เพิ่มขึ้นโดยเฉพาะผู้ที่มีอายุมากกว่า 40 ปี

นอกจากนี้พบได้บ่อยในผู้ที่สูบบุหรี่หรือ ดื่มสุราเป็นประจำ  ผู้ที่มีน้ำหนักตัวมากกว่าปกติหรือมีลักษณะทางกายวิภาคที่ทำให้เกิดการอุดกั้นทางเดินหายใจง่ายกว่าปกติ เช่น คอใหญ่คางเล็ก กล้ามเนื้อของเพดานอ่อนหย่อน  ต่อมทอนซิลมีขนาดใหญ่หรือขากรรไกรมีขนาดเล็กกว่าปกติ

                อาการที่ทำให้สงสัยว่าอาจจะมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

–  นอนกรนดังมากเป็นประจำจนเกิดความรำคาญต่อผู้ที่นอนร่วมด้วย

–  ตื่นนอนตอนเช้าด้วยความอ่อนล้าไม่สดชื่นรู้สึกว่านอนหลับไม่เต็มอิ่ม มีความรู้สึกเหมือนว่าไม่ได้หลับนอนมาทั้งคืน ทั้งๆ ที่ได้นอนพักผ่อนอย่างเต็มที่แล้ว

–  หงุดหงิด อารมณ์เสียง่าย คอแห้ง ปวดศีรษะตอนเช้าหลังตื่นนอน

–  มีอาการง่วงนอนในเวลาทำงานกลางวันจนไม่สามารถจะทำงานต่อได้ หรือมีอาการเผลอหลับบ่อยๆ

–  นอนหลับไม่ราบรื่นฝันร้ายหรือละเมอขณะหลับ นอนกระสับกระส่ายมาก

–  คู่นอนหรือคนในครอบครัวสังเกตว่ามีอาการหายใจขัดหรือหยุดหายใจเป็นพักๆหายใจขณะนอนหลับ

–  การหยุดหายใจในแต่ละครั้งอาจมีช่วงระยะเวลาตั้งแต่ 2-3 วินาที จนถึงหลายๆ นาทีและอาจจะเกิดขึ้น 5 ถึง 30 ครั้งหรือมากกว่าในแต่ละชั่วโมง

–  ในเด็กอาจมีท่านอนที่ผิดปกติ เช่น ชอบนอนตะแคง หรือ นอนคว่ำ  คัดจมูกเป็นประจำต้องนอนอ้าปากหายใจบ่อยๆ หรืออาจไม่มีสมาธิทำอย่างใดอย่างหนึ่งได้นาน

หงุดหงิดง่าย หรือมีกิจกรรมต่างๆ ทำตลอดเวลาหรือมีปัสสาวะราดในเวลากลางคืน

–  มีความดันโลหิตสูงซึ่งยังหาสาเหตุได้ไม่ชัดเจน

–  ประสิทธิภาพในการทำงานหรือผลการเรียนแย่ลง เพราะอาการง่วง, ขาดสมาธิ,พัฒนาการทางสมองและสติปัญญาและความจำแย่ลง

–  สมรรถภาพทางเพศลดลง

                หากไม่รักษาจะเกิดผลเสียอย่างไร

1.ภาวะง่วงนอนผิดปกติ เช่นขณะทำงานหรือหลับในขณะขับรถทำให้เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุขณะทำงานที่ต้องใช้สมาธิหรืออุบัติเหตุบนท้องถนนได้

2.เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคหัวใจขาดเลือดฉับพลันโรคหัวใจวาย โรคหลอดเลือดสมองอุดตัน โรคซึมเศร้า และโรคอื่นๆ ตามมาได้

                มีวิธีการรักษาหรือไม่? อย่างไรบ้าง

–  การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เช่น การควบคุมน้ำหนัก  การเปลี่ยนท่านอนการหลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอลล์

–  การใช้อุปกรณ์ที่ช่วยให้ทางเดินหายใจกว้างขึ้นไป เช่น  อุปกรณ์ mouthpieceช่วยปรับให้กรามล่างและลิ้นอยู่ในลักษณะที่ไม่ปิดกั้นทางเดินหายใจขณะนอนหลับ  หรือ  เครื่อง CPAP ( continuous positive airway pressure) ลักษณะเป็นหน้ากากที่จะให้ลมที่ความดันเป็นบวกออกมาทำให้ทางเดินหายใจไม่เกิดการอุดกั้น

–  การผ่าตัด

 

การนอนกรนอาจจะสร้างความรำคาญ และทำให้เป็นที่รังเกียจของผู้ที่นอนด้วยแต่หากเมื่อมี “ภาวะการหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea ) “ ร่วมด้วย ก็จะส่งผลต่อสุขภาพของเราเอง ดังนั้นหากคุณเป็นคนหนึ่งที่นอนกรน คงต้องใส่ใจสังเกตตนเองมากขึ้นว่ามีอาการดังที่ได้กล่าวข้างต้นหรือไม่   ซึ่งหากพบความผิดปกติดังกล่าวก็ควรรีบไปพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญหู คอ จมูก  เพื่อรับคำแนะนำและการรักษาที่ถูกต้องต่อไป

ข้อมูลอ้างอิง  1. “อาการนอนกรน (Snoring) และ ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Obstructive Sleep Apnea)  โดย รศ.นพ.ปารยะ

อาศนะเสน  ภาควิชาโสต  นาสิก  ลาริงซ์วิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล  http://www.si.mahidol.ac.th

2. “ Sleep Apnea : ง่วง นอนกรน นอนไม่อิ่ม “ โดย ภญ. กิตติมา วัฒนากมลกุล ภาควิชาสรีรวิทยา คณะเภสัชศาสตร์

มหาวิทยาลัยมหิดล   http://www.pharmacy.mahidol.ac.th